Fadlan, marka hore qor su’aalahan si’aad qoraalka u fahanto kadibna aad ugu jawaabto:
- Maxaa keenay iskaashiga iyo xariirka labadan dal ee heerkaan gaaray?
- Maxaa keenay dalalkaan oo muran xaduuddeed ka dhaxeeya haddana horumar ka gaaray iskaashiga dhaqaalaha iyo amniga?
- Sidee lagu xaliyey muran xaduuddeedka ka dhaxeeya Shiinaha iyo Ruushka?
- Waa maxay sababta Shiinaha uu u cambaarayn waayay duulaankii Ruushka ee Yukrayn?
- Waa maxay ujeedka Hindisaha Belt iyo Road ee Shiinaha?
- Waa maxay faa’idooyinka ugu jira dalalkaan inay ka tagaan isticmaalka lacagta Dollarka Mareykanka?
Xiriirka Shiinaha iyo Ruushka, waa xiriir caalamiga ah ee ka dhexeeya Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha iyo Federaalka Ruushka. Xiriirka Diblomaasiyadeed ee Shiinaha iyo Ruushka ayaa soo hagaagay ka dib markii la burburiyay Midowgii Sofiyeeti lana aasaasay Federaalka Ruushka sanadkii 1991.
Siyaasad-dejiyeyaasha labada waddan waxay si firfircoon isugu dayeen inay xoojiyaan xiriirka ganacsi sannadihii la soo dhaafay. Mana aha wax iska caadi ah in sare u kaca ganacsiga Ruushka iyo Shiinaha kaasoo kusoo beegmay xilli Maraykanku uu sii adkeeyay cunaqabataynta Ruushka, walaaca laga qabo dagaalka ganacsi ee Maraykanka iyo Shiinaha ayaa sii xoogaystay.
Aqoonyahan Maraykan ah oo lagu magacaabo Joseph Nye waxa uu yidhi: Burburkii Midowgii Soofiyeeti, isbahaysigii Mareykanka-Shiinaha ee dhabta ahaa wuu dhamaaday, waxaana bilaabmay isu soo dhawaansho Shiinaha iyo Ruushka. 1992-kii, labada dal waxay ku dhawaaqeen inay wadaan “iskaashi wax-ku-ool ah”; 1996kii, waxay u dhaqaaqeen dhanka “iskaashi istiraatijiyadeed”; iyo 2001, waxay saxiixeen heshiis “saaxiibtinimo iyo iskaashi”
Labada dal waxay wadaagaan xuduud dhuleed kaas oo la calaamadeeyay 1991, waxayna saxiixeen heshiiska deris-wanaagga iyo iskaashiga saaxiibtinimo ee 2001, kaas oo dib loo cusbooneysiiyay Juun 2021 shan sano oo dheeraad ah.
Habbeenimadii 2013-kii booqashadii wafdiga heerkiisa sarreeyo ee Moscow ee hogaamiyaha Shiinaha Xi Jinping, madaxweynaha Ruushka Vladimir Putin wuxuu sheegay in labada waddan ay sameynayaan xiriir gaar ah. Labada dal ayaa ka dhaxeeya xiriir dhow oo dhanka militariga, dhaqaalaha, iyo siyaasadda ah, iyagoo iska kaashanaya arrimo kala duwan oo caalami ah.
Faalleeyayaashu waxay ka doodeen in iskaashiga istiraatijiyadeed ee laba geesoodka ahi uu ka dhigan yahay isbahaysi. Ruushka iyo Shiinaha ayaa si rasmi ah ugu dhawaaqay xiriirkooda “Aan xulafo ahayn, laakiin ka wanaagsan xulafada”
Xariirka taariikhiyeed ee Shiinaha iyo Ruushka
Xiriirka u dhexeeya Shiinaha iyo Ruushka wuxuu dib ugu laabanayaa qarnigii 17aad, markii boqortooyadii Qing ay isku dayday inay ka saarto dadka Ruushka ah ee Manguliya, waxay ku dhammaatay saxiixa Heshiiskii Nerchinsk. Boqortooyadii Ruushku waxay xoojisay maamulkeeda bariga fog ee Ruushka qarnigii 19-aad, ka dib markii la qabsaday qayb ka mid ah Manguliyada Shiinaha (1858-1860).
Manguliya (Manchuria) waa gobol taariikhi ah iyo juquraafi ah oo ku yaal Waqooyi Bari Aasiya oo ka kooban dhammaan Waqooyiga Bari ee Shiinaha iyo qaybo ka mid ah Bariga Fog ee Ruushka.
Intii lagu jiray dagaalkii qaboobaa, Shiinaha iyo Midowgii Sofiyeetka waxay ahaayeen kuwo iska soo horjeeda ka dib markii Sino-Soviet ay kala qaybsameen 1961, kuna tartamayeen xakamaynta dhaqdhaqaaqa shuuciga ee adduunka. Waxaa jirtay suurtogalnimo weyn oo dagaal weyn oo dhexmari kara labada ummadood horraantii 1960-kii; dagaal kooban oo xuduudeed ayaa dhacay 1969. Cadawnimadaasi waxay bilawday inay yaraato kadib markii uu geeriyooday gudoomiyihii Xisbiga Shuuciga ee Shiinaha Mao Zedong 1976, laakiin xiriirkoodu wuu liitay ilaa burburkii Midowgii Soofiyeeti 1991kii.
Bishii Diseembar 23, 1992, madaxweynaha Ruushka Boris Yeltsin ayaa booqashadiisii ugu horeysay ee rasmi ah ku tagay Shiinaha, halkaas oo uu kula kulmay xoghayaha guud ee CCP Jiang Zemin iyo madaxweynaha Shiinaha Yang Shangkun. Bishii Diseembar 1996, dhamaadkii booqashadii Ra’iisul Wasaaraha Shiinaha Li Peng ee Moscow, Ruushka iyo Shiinaha ayaa soo saaray war-murtiyeed wadajir ah oo ay ku ballanqaadayaan in ay dhisaan “iskaashi loo siman yahay oo la isku halayn karo”. Arrintaan ayaa loo fahmi karaayey tartanka ugu weyn ee masraxa siyaasadda caalamka.
Sannadkii 2001-dii, xiriirka dhow ee labada dal waxa uu ahaa mid rasmi ah oo lagu saxiixay heshiiska deris-wanaagga iyo iskaashiga saaxiibtinimada, kaas oo socday muddo labaatan sano ah oo istiraatiji ah, dhaqaale, iyo – muran iyo doodba – heshiis milatari oo qarsoon. Bil ka hor inta aan heshiiska la saxiixin, labada dal waxay ku biireen shuraakada yaryar ee Kazakhstan, Kyrgyzstan, Tajikistan, iyo Uzbekistan ee Ururka Iskaashiga Shanghai (SCO). Illaa 2022, ururka ayaa laga filayaa in uu ka hortago saamaynta sii kordheysa ee barnaamijka milatariga Mareykanka ee Bartamaha Aasiya.
Shiinaha hadda waa iibsadaha ugu muhiimsan iyo dalalka shatiga u haysta qalabka militariga ee Ruushka, kuwaas oo qaarkood ay gacan ka geysteen casriyeynta Ciidanka Xoreynta Shacabka. Shiinaha sidoo kale waa ka faa’iidaystaha ugu weyn ee Ruushka Bari Siberiya ee dhuumaha saliidda ee Badweynta Baasifigga.
Markii Shiinuhu isku dayay inuu xiriir dhow la yeesho Ruushka 2013, dowladda Ruushku waxay markii horeba haysatay boos celin. Si kastaba ha ahaatee, cunaqabataynta Maraykanku ku soo rogay Ruushka ee ku saabsan qabsashadii 2014 ee Crimean-ka ayaa Ruushka ku riixday inuu xiriir diirran oo uu la yeesho Shiinaha.
Liam Carson, oo ah dhaqaaleyahan reer Yurub ah oo ku takhasusay dhaqaalaha, ayaa yiri 2019:
Siyaasad-dejiyeyaasha labada waddan waxay si firfircoon isugu dayeen inay xoojiyaan xiriirka ganacsi sannadihii la soo dhaafay. Mana aha wax iska caadi ah in sare u kaca ganacsiga Ruushka iyo Shiinaha kaasoo kusoo beegmay xilli Maraykanku uu sii adkeeyay cunaqabataynta Ruushka, walaaca laga qabo dagaalka ganacsi ee Maraykanka iyo Shiinaha ayaa sii xoogaystay.
Sannadkii 2019, labada waddanba waxay saluug weyn ka qabeen Maraykanka. Dhanka Shiinaha, arrimuhu waxay ahaayeen xakamaynta badda Koonfurta Shiinaha, siyaasadaha ganacsiga, iyo siyaasadda tignoolajiyada. Dhanka Ruushka, arrinta ugu weyn waxay ahayd ganaaxyo dhaqaale oo daran oo ay soo rogeen Mareykanka iyo Yurub si loo ciqaabo qabsashadii Ruushka ee gobolka Crimea ee Yukrayn. Shiinaha iyo Ruushka, si kastaba ha ahaatee, way ku kala duwan yihiin siyaasadaha qaarkood. Shiinuhu ma aqoonsana qabsashada Ruushka ee Crimea, Ruushkana ma taageersana sheegashada Shiinaha ee badda koonfurta Shiinaha. Si kastaba ha ahaatee, Shiinaha iyo Ruushka ayaa hadda ku naaloonaya xiriirkii ugu fiicnaa ee ay lahaayeen tan iyo dabayaaqadii 1950-meeyadii. In kasta oo ayan lahayn isbahaysi rasmi ah, labada waddan waxa ay leeyihiin heshiis aan rasmi ahayn oo ay isku dubaridaan dhaqdhaqaaqyada diblomaasiyadeed iyo kuwa dhaqaale, iyo in la dhiso isbahaysi ka dhan ah Maraykanka. Yaroslav Trofimov, oo ah madaxa wariyaasha arrimaha dibadda ee The Wall Street Journal, ayaa ku dooday 2019:
In kasta oo aanay maanta jirin is-faham fakir oo muuqda oo u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha, haddana labada dawladood waxay wadaagaan cadaawad ay u qabaan diidmada, shakiga qotada dheer ee faragelinta reer galbeedka iyo rabitaan xooggan oo ah inay ku soo rogaan xakameyn adag oo ay ku hayaan bulshooyinkooda. Mudane Xi waxa uu madax ka noqday dadaallo lagu doonayo in lagu cirib tiro musuqmaasuqa laguna xoojiyo doorka xisbiga shuuciga ah ee dhaqaalaha iyo guud ahaan bulshada— olole la mid ah dadaalkii hore ee Mudane Putin uu ku doonayay in uu ku damiyo oligarchs-ka Ruushka uuna jebiyo mucaaradka siyaasadeed. Shiinaha waxaa dhiirigeliyay sharciga Ruushka ee lagu xakameynayo ururada aan dawliga ahayn, halka saraakiisha Ruushku ay muujiyeen sida ay ula dhacsan yihiin faafreebka internetka ee Shiinaha ee dhammaystiran iyo qorshaha “deymaha bulshada” ee lagu qiimeynayo muwaadiniinta iyadoo lagu saleynayo daacadnimadooda iyo dhaqankooda.
Duulaanka Ruushka ee Yukrayn
Xi iyo Putin waxay kulmeen Febraayo 4, 2022, intii lagu jiray isu diyaarinta ciyaaraha Olombikada ee 2022 ee Beijing waliba intii lagu jiray xooggaga weyn ee Ruushku uu ka dhisay xadka Yukrayn, iyadoo labadooduba ay muujiyeen in labada waddan ay ku dhow yihiin inay ku midoobaan isbahaysigooda ka dhanka ah Mareykanka iyo in labada ummadood ay wadaagaan ballan-qaadyadooda.Warbixinnada sirdoonka reer galbeedka ayaa sheegay in Shiinuhu uu ka codsaday Ruushka in uu sugo si uu ugu duulo Yukrayn ilaa inta ay ka dhammaanayso ciyaaraha Olombikada ee Beijing 20-ka Febraayo. Wax yar ka hor duulaanka, warbaahinta Shiinaha ayaa ku celisay hadaladii Ruushka ee ahaa in ciidamada Ruushka laga soo saarayo xadka Yukrayn.
Febraayo 22, laba maalmood ka hor duulaankii Yukrayn, qoraal sir ah oo The Beijing News’ Horizon News ayaa lagu daabacay qoraal faahfaahsan oo tilmaamayo kuna saabsan sida looga warbixinaayo qalalaasaha Yukrayn; boostada dowladda ayaa ka codsatay tifaftirayaasha inay la socdaan faallooyinka aan wanaagsanayn, si ay u isticmaalaan oo keliya calaamadaha ay wadaagaan warbaahinta dowladda ee Shiinaha, waxayna tiri “Ha soo dhejinina wax aan u fiicnayn Ruushka ama reer galbeedka. Aan dib u eego erayadaada ka hor intaanan la daabacin” Febraayo 25, 2022, maalin ka dib duulaankii Ruushka ee Yukrayn, madaxweyne Putin wuxuu u sheegay Xi mar uu taleefoon kula hadlay in Ruushku uu aad u danaynayo inuu wada xaajood heer sare ah la galo Yukrayn, sida ay sheegtay wasaaradda arrimaha dibadda Shiinaha.
Shiinuhu wuxuu diiday inuu cambaareeyo duulaanka Ruushka ee Yukrayn, dacaayad Ruushku ku celceliyay oo ku saabsan dagaalka, ka soo horjeeda cunaqabataynta dhaqaale ee ka dhanka ah Ruushka, Shiinaha wuxuu ka aamusay cambaaraynta Ruushka ee Qaramada Midoobay ee dagaalka Yukrayn.
Sannadkii 2022, Ruushku wuxuu Taiwan ku daray liiska dowladaha iyo dhulalka shisheeye ee geysta “ficillada aan saaxiibtinimo ahayn” ee ka dhanka ah duullaanka milatari ee Yukrayn. Hogaamiyaha Shiinaha Xi Jinping ayaa u xaqiijiyay Vladimir Putin taageerada Shiinaha ee “madaxbanaanida iyo amniga” ee Ruushka bishii Maay.
Bishii Abriil 2022, wareysi uu siiyay wargeyska Talyaaniga Corriere della Sera, saynisyahan siyaasadeed ee Ruushka u dhashay Sergey Karaganov, oo loo arko inuu ku dhow yahay madaxweyne Vladimir Putin, ayaa sheegay in Ruushka “ay noqon doonto mid aad u isku dhafan oo aad ugu tiirsan Shiinaha”, isagoo sii sheegay “Shiinuhu waa Xulafadayada iyo saaxiibadayada dhow iyo isha ugu weyn ee xoogga Ruushka marka laga reebo dadka Ruushiyanka laftooda.”
Bishii Juun 2022, hogaamiyaha Xisbiga Shuuciga Shiinaha Xi Jinping ayaa la soo wacay, waxaana soo wacay madaxweyne Putin halkaas oo uu ku xaqiijiyay taageerada Ruushka ee arrimaha amniga isagoo leh “dhammaan dhinacyada waa inay si mas’uuliyadi ku jirto u xalliyaan xiisaddaYukrayn”.
Madaxweynaha Yukrayn Volodymyr Zelenskyy ayaa sheegay in Shiinuhu uu leeyahay awood dhaqaale oo uu ku cadaadiyo Putin si uu joojiyo dagaalka, isagoo raaciyay “Waxaan hubaa in la’aanteed suuqa Shiinaha ee Ruushka, Ruushku uu dareemayo go’doon dhaqaale oo dhamaystiran. Taasi waa wax uu Shiinuhu samayn karo – in la xaddido ganacsiga Ruushka ilaa dagaalku ka dhammaanayo.” Bishii Agoosto 2022, Zelenskyy wuxuu sheegay in tan iyo bilowgii dagaalka Yukrayn, madaxweyne Xi Jinping uu diiday dhammaan codsiyadiisa wadahadal toos ah.
Bishii Febraayo 2023, afhayeenka madaxweyne Putin Dmitry Peskov ayaa diiday soo jeedinta nabadda ee Shiinaha, isagoo leh “hadda, ma aragno mid ka mid ah shuruudaha loo baahan yahay si sdagaalka oo dhan loogu beddelo nabad.”
Bishii Maarso 2023, majaladda Politico ayaa soo warisay in shirkadda hubka ee dowladda Shiinuhu leedahay ee Norinco ay u soo rartay Ruushka qoryaha darandooriga u dhaca, qaybo ka mid ah diyaaradaha aan duuliyaha lahayn, iyo hubka dagaalka intii u dhaxaysay Juun iyo Diseembar 2022, iyada oo qaar ka mid ah shixnadaha ay marayeen dalal saddexaad oo ay ku jiraan Turkiga iyo Imaaraadka Carabta.
20–22 Maarso 2023, madaxweyne Xi Jinping waxa uu booqday Ruushka waxa uuna la kulmay Vladimir Putin si rasmi ah iyo mid aan rasmi ahaynba. Wuxuu ahaa kulankii ugu horeeyay ee caalami ah oo uu yeesho Vladimir Putin tan iyo markii maxkamada caalamiga ah ee dambiyada ay soo saartay warqad lagu soo xirayo.
Mudan xaduuddeedka ka dhaxeeya labada dowladeed
Maay 29, 1994, intii lagu guda jiray booqashadii ra’iisul wasaaraha Ruushka Viktor Chernomyrdin ee Beijing, mas’uuliyiinta Ruushka iyo Shiinaha waxay saxiixeen heshiis ku saabsan Nidaamka Maareynta Xuduudaha Shiinaha iyo Ruushka oo loogu talagalay in lagu fududeeyo ganacsiga xuduudaha iyo ka hortagga fal-dembiyeedka.
3-dii Sebteembar ee sanadkaas, waxaa la saxiixay heshiis xadeyn, kaas oo lagu hagaajinayo soohdinta 55-km oo hore loogu muransanaa xuduudda galbeedka Shiinaha iyo Ruushka. Ka dib calaamadii u dambaysay ee la sameeyay horraantii 2000-meeyadii, waxa ay qiyaastay 4,209.3 kiiloomitir (2,615.5 mi), waana xuduudka caalamiga ah ee lixaad ee ugu dheer.
Xuduudka Shiinaha iyo Ruushka ama xadka Shiinaha iyo Ruushka waa xuduud caalami ah oo u dhaxaysa Shiinaha iyo Ruushka. Ka dib kala soociddii kama dambaysta ahayd ee la sameeyay horraantii 2000-meeyadii, waxay cabbirtaa 4,209.3 kiiloomitir (2,615.5 mi), waana xuduudda caalamiga ah ee lixaad ee ugu dheer. Sida laga soo xigtay wakaaladda xudduudaha Ruushka, laga bilaabo Oktoobar 1, 2013, Waxaa jira in ka badan 160 marin xuduudeed oo u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha, dhammaan xuduudahan ayaa furan 24 saacadood. Waxaa jira meelo la isaga gudbo oo heshiisku dhigay oo ay ka mid yihiin isgoysyada tareenada, isgoysyada jidadka-weyn, isgoysyada webiga, iyo inta badan isgoysyada doomaha.
Heshiiskii dhammaystirka ahaa ee 2004 ee u dhexeeya Jamhuuriyadda Dadka Shiinaha iyo Federaalka Ruushka ee Qaybta Bari ee Xuduudka Shiinaha-Ruushka ayaa sheegay in Ruushku aqbalayo wareejinta qayb ka mid ah Abagaitu Islet, dhammaan Yinlong (Tarabarov) Island, qiyaastii nus ee Bolshoy Ussuriysky Island, oo ay la socdaan qaar ka mid ah jasiiradaha ku xiga, Shiinaha. Muran xuduudeed oo u dhexeeyay Ruushka iyo Shiinaha, oo taagnaa tan iyo markii Jabaanku soo galeen Manguliyada ee 1931, ayaa sidaas lagu xalliyay. Jasiiradahan Amur River, ilaa waagaas, waxaa maamuli jiray Ruushka, waxaana sheegan jiray Shiinaha. Munaasabadda ayaa ahayd mid lagu kobcinayo dareenka dib-u-heshiisiinta iyo iskaashiga labada dal ee madaxdooda. Wareejinta waxaa ansixiyay labada Kongress-ka ee kala ah National People’s Congress iyo Duma State Russia. Xafladda wareejinta rasmiga ah waxay ka dhacday Oktoobar 14, 2008.
Xiriirka dhaqaalle ee Shiinaha iyo Ruushka
Xiriirka dhaqaale ee u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha ayaa muujinaya isbeddello isku dhafan. Ganacsiga labada dal waxa uu gaaray inta u dhaxaysa $5 bilyan iyo $8 bilyan sannadkii 1990-meeyadii, laakiin waagaas wixii ka dambeeyay wuu sii kordhayey. Waxay gaartay $100 bilyan – yoolkii hore – ilaa xiisaddii hoos u dhaca dhaqaalaha dunidda ee 2008 ay soo dhex gashay ganacsigooda. Ganacsiga labada dal ayaa dib u dhac ku yimid ilaa $60 bilyan 2015 iyo 2016 laakiin wuxuu bilaabay inuu mar kale soo kabsado 2017. Labada dal waxay rajeynayaan inay kor u qaadaan mugga ganacsiga ilaa $200 bilyan marka la gaaro 2024.
Intii u dhaxaysay 2008 iyo 2009, markii Ruushku ay soo food saartay dhibaato dhaqaale, waxaa aad u kordhay amaahda Shiinaha. Isbeddelkan, si kastaba ha ahaatee, ma sii waarin. Laga bilaabo 2013, amaahashadu waxay bilowday inay si joogto ah u kororto.
Nooca ugu weyn ee iskaashiga ee xiriirka dhaqaale ee adag ee u dhexeeya Ruushka iyo Shiinaha waa ganacsi. Laga soo bilaabo 2003 ilaa 2013, ganacsiga labada dhinac ayaa kordhay 7.7 jeer; 2014-kii baaxadda hawlgallada laba geesoodka ah ayaa sii kordhay xitaa in ka badan. Xiriirka ka dhexeeya Ruushka iyo wadamada reer galbeedka oo sii xumeynaya ayaa gacan ka geystay ballaarinta xiriirka dhaqaale ee Shiinaha. 2020, dhinacyadu waxay qorsheeyeen inay kordhiyaan ganacsiga laba geesoodka ah ilaa $200 bilyan. Sida laga soo xigtay Adeegga Customs Federal (FCS) ee Federaalka Ruushka, 2016 ganacsiga shisheeye ee Ruushka iyo Shiinaha ayaa gaaray $ 66.1 bilyan (2015 – $ 63.6 bilyan). Ruushku wuxuu leeyahay dheelitirka ganacsiga ee Shiinaha: 2016 dhoofinta waxay ahayd 28 bilyan, halka soo dejinta ay dhan tahay 38.1 bilyan (2015, 28.6 iyo 35.9 bilyan, dib u habeyn). Saamiga Shiinaha ee ganacsiga dibadda ee Ruushka wuxuu ka kordhay 12.1% 2015 ilaa 14.1% 2016. Tan iyo 2010, Shiinaha waa ganacsiga ugu weyn ee Ruushka.
Badi waxyaabaha uu Ruushku u dhoofiyo Shiinaha waxa ay ka yimaadaan qaybaha macdanta iyo batroolka. In ka badan kala bar badeecadaha uu Ruushka u dhoofiyo Shiinaha waxa ay ka yimaadaan shidaalka macdanta, saliidda iyo batroolka (60.7%), waxa ku xiga alwaaxda (9.4%), biraha (9%), kalluunka iyo cuntada badda (3.5%). , iyo alaabta kiimikada (3.3%). Qaybaha ugu muhiimsan ee laga keeno Ruushka ee Shiinaha waa mashiinka iyo qalabka (35.9%), dharka (13.7%), alaabta kiimikada (9.1%), dhogorta iyo dhogorta (5.6%), kabaha (5.3%), iyo alaabta guriga (3). %) Sida laga soo xigtay Maamulka Guud ee Customs-ka ee Shiinaha, ganacsiga laba geesoodka ah ee Janaayo illaa Maay 2017 wuxuu kordhay 26.1% sannadkiiba, oo dhan $ 32.3 bilyan, ganacsiga wadaagga ah ee 2017 wuxuu dhaafi karaa $ 80 bilyan Sida laga soo xigtay Wasaaradda Ganacsiga Shiinaha, laga bilaabo Janaayo 1, 2016, mugga maal-gashiga tooska ah ee Ruushku ku sameeyay Shiinaha ayaa gaaray $946.9 milyan iyo maal-gashiga Shiinaha ayaa toban jeer ka badan, sida lagu qiyaasay $8.94 bilyan.
Ka-qaybgalka ururada sida BRICS (Barasiil, Ruushka, Hindiya, Shiinaha iyo Koonfur Afrika) iyo RIC (Ruushka-Hindiya-Shiinaha) ayaa muhiimad weyn u leh xiriirka dhaqaale ee Ruushka iyo Shiinaha. Shirka Ruushka iyo Shiinaha ee lagu qabtay Shanghai, Vladimir Putin iyo Xi Jinping waxay ku nuuxnuuxsadeen in “Ruushka iyo Shiinaha waxay u taagan yihiin isbeddelka BRICS ee habka iskaashiga iyo isuduwidda dhinacyo badan oo maaliyadeed, dhaqaale iyo siyaasad caalamiyeed. Dhibaatooyinka, oo ay ku jiraan abuuritaanka iskaashi dhaqaale oo dhow, bilowga hore ee aasaaska bangiga horumarinta BRICS iyo samaynta; ballaarinta dadaallada wadajirka ah ee matalaadda iyo xuquuqda codbixinta ee dawladaha leh suuqyada soo koraya iyo dalalka soo koraya ee nidaamka dhaqaalaha caalamiga ah, maamulka, samaynta dhaqaale caalami ah oo furfuran, xoojinta iskaashiga qotoda dheer ee siyaasadda arrimaha dibadda, oo ay ku jiraan xallinta khilaafaadka gobolka.
Si loo fududeeyo dhaqdhaqaaqa maaliyadeed ee gobollada, Shiinaha iyo Ruushku waxay samayn doonaan lacag beddelasho ah. Bangiyada dhexe, oo Shiinuhu la saxiixday is beddelka lacagta, ayaa awood u leh inay amaah ku bixiyaan bangiyadooda lacagta yuan. Heshiis lacag beddelasho ah ayaa lala saxiixday Ruushka oo dhan 150 bilyan yuan ($25 bilyan). Isku beddelka lacagaha ayaa ka dhigi doona ruble iyo yuan mid xasiloon, taas oo saameyn wanaagsan ku yeelan doonta xasilloonida nidaamka maaliyadeed ee caalamiga ah. Intaa waxaa dheer, ballaarinta ganacsiga lacagta ayaa fududeyn karta hababka maalgashiga. Maalgelinta dhaqaalaha oo hadda wajahaya dhibaatooyin gaar ah sababtoo ah hoos u dhaca ruble iyo qiimaha saliidda, Shiinuhu wuxuu sameynayaa ballaarin jilicsan wuxuuna taageeraa mid ka mid ah la-hawlgalayaasheeda ugu weyn.
Shiinaha iyo Ruushka ayaa muddo dheer ku talinayay in la dhimo doorka dollarka ee ganacsiga caalamiga ah, waxayna labaduba ujeedadoodu tahay in la abuuro xaalado horumarinta ganacsiga laba geesoodka ah iyo maalgashiga labada dhinac. Heerka de-dollarization-ka ee ay doorteen waddamadu waxaa sabab u ah kobaca degdegga ah ee saamiga RMB ee lacagaha caalamiga ah iyo dejinta (Oktoobar. 2013. – 0.84%, Diseembar. 2014. – 2.17%, Febraayo. 2015. – 1.81%). Gebagebada lacagta isdhaafsiga ayaa suurtogal ka dhigaysa in la fududeeyo lacag bixinta, maadaama ay jirto ku dayashada lacagta gudaha, taas oo dedejisa habka wareejinta oo yaraynaysa kharashka beddelka. [xigasho]
2013, Shiinuhu wuxuu bilaabay abuurista hindise dhaqaale oo cusub – “Wadada xariirta cusub” ama Hindisaha Belt iyo Road. Mashruucan waxaa loogu talagalay ugu horreyn si loo xoojiyo xiriirka dhaqaalaha iyo iskaashiga iyo in la soo jiito maalgashadayaasha Aasiya iyo qaybaha kale ee adduunka si ay si firfircoon uga qayb qaataan abuurista. Hindisahani ayaa ka bilaabma Shiinaha ilaa Yurub iyada oo loo sii marayo Aasiyada Dhexe iyo Ruushka, maadaama ay tahay isku xirka saadka ee u dhexeeya Shiinaha iyo Yurub, kaas oo Bangiga Maalgelinta Kaabayaasha Aasiya uu door weyn ka ciyaari karo.
Sanadihii la soo dhaafay, Shiinaha iyo Ruushka ayaa kor u qaaday iskaashiga dhismaha kaabayaasha xuduudaha. Jidadka cusub ee gaadiidka Eurasia ayaa sidoo kale la dhisay, oo ay ku jiraan “Chongqing-Xinjiang-Europe” tareenada illaa iyo “Western Europe – Western China”, kaas oo sii mari doona Ruushka. Waqooyi-bari Shiinaha iyo Bariga fog ee Ruushka, labada waddan waxay si firfircoon u dhiirrigelinayaan dhismaha buundooyinka, dekedaha, iyo mashaariicda kale. Waxaa la qorsheeyay in la kordhiyo mugga ganacsiga laba geesoodka ah ee Shiinaha iyo Ruushka ilaa $200 bilyan dhammaadka 2020.
Ruushka ayaa sidoo kale muujiyay xiisaha uu u qabo in uu la shaqeeyo wadamada Midowga Dhaqaalaha Eurasia (EAEU). Abuuritaanka EAEU ujeedkeeda ayaa ah inuu u adeego sidii loo heli lahaa madal muhiim u ah iskaashiga dhinacyada badan leh ee gobolka, maadaama dhammaan kaqeybgalayaashu ay yihiin deris saaxiibtinimo iyo la-hawlgalayaal la leh Ruushka, iyo sidoo kale shuraako dhaqameedka Shiinaha. Ruushku waxa uu danaynayaa in uu abuuro aagga ganacsiga xorta ah ee EAEU iyo Shiinaha, iyo sidoo kale isticmaalka lacagta qaranka ee gobolkan.
Ka dib dhaqangelinta cunaqabataynta caalamiga ah intii lagu jiray dagaalkii Ruushka iyo Yukrayn, Shiinuhu wuxuu gargaar dhaqaale u fidiyay Ruushka. Wadarta guud ee ganacsiga Shiinaha ee Ruushka wuxuu ahaa rikoor cusub $190 bilyan sanadka 2022. Isla sanadkaas, Shiinaha ayaa 40% ka ahaa wax soo saarka Ruushka.
Ka ganacsiga lacagaha dalka
Nofeember 23, 2010, kulan ay yeesheen Ra’iisul Wasaaraha Ruushka Vladimir Putin oo hadda ah madaxweynaha dalka iyo Ra’iisul Wasaaraha Shiinaha Wen Jiabao, ayaa lagu sheegay in Ruushka iyo Shiinaha ay go’aansadeen in ay u isticmaalaan lacagahooda qaran ganacsi laba geesood ah, halkii ay ka isticmaali lahaayeen doolarka Maraykanka. Tallaabadan ayaa looga dan lahaa in lagu sii wanaajiyo xiriirka ka dhexeeya Beijing iyo Moscow iyo in la ilaaliyo dhaqaalahooda gudaha inta lagu jiro xiisadda dhaqaale ee 2007-2008. Ganacsiga yuan-ka Shiinaha iyo ruble Ruushku wuxuu ka bilaabmay suuqa interbank ee Shiinaha, halka ka ganacsiga yuan ee ka dhanka ah ruble uu ka bilaabmay suuqa sarifka lacagaha qalaad ee Ruushka Diseembar 2010. Iyada oo lala kaashanayo wadamada kale ee dhaqaalaha soo koraya, shirkii BRIC ee 2010 ayaa lagu qabtay Baraasiil bishii Abriil 2010.
Sannadkii 2014, Beijing iyo Moscow waxay saxiixeen 150 bilyan yuan heshiis khad isweydaarsiga bangiga dhexe si looga fogaado loogana hortago cunaqabataynta Mareykanka. Bishii Diseembar 2014, Wasiirka Arrimaha Dibadda Shiinaha Wang Yi ayaa ballan qaaday inuu taageero dhaqaale u fidin doono Ruushka oo uu taageero lacagta Ruble, haddii loo baahdo, iyadoo la eegayo qiima dhaca lacagta.
Ku-tiirsanaanta Ruushka ee yuan-ka Shiinaha ayaa si aad ah u kordhay ka dib markii ay weerareen Yukrayn 2022. Qaybta dhoofinta Ruushka ee yuan waxay kor u kacday 16% Diseember 2022, marka la barbardhigo 0.4% ka hor duulaanka, halka saamiga wax soo dejinta ee lagu bixiyo yuan uu kordhay 23. %, ilaa 4% ka hor. Saamiga Yuan ee ganacsiga suuqa saamiyada ee Ruushka ayaa kordhay min 3% ilaa 33% Ku dhawaad 50 hay’adood oo maaliyadeed ayaa bixinayay xisaabaadka kaydinta yuan marka la gaaray 2023, qoysaskuna waxay haysteen ku dhawaad $6 bilyan oo yuan bangiyada Ruushka ah dhamaadkii 2022.
Guud ahaan, xiriirka rasmiga ah ee ka dhexeeya Jamhuuriyadda Shacbiga Shiinaha iyo Federaalka Ruushka ayaa la cusboonaysiiyay saddex jeer tan iyo markii la aasaasay xiriirka diblomaasiyadeed ee 1991. Laga bilaabo sida “deris-wanaagga iyo faa’iidada wadaagga ah” Diseember 1992, waxay u xuubsiibatay “iskaashi wax-ku-ool ah” Sebteembar 1994, iyo ugu dambayntii “iskaashi istiraatijiyadeed ee isuduwidda” bishii Abriil 1996. Bishii Sebteembar 1999, labada waddan waxay bilaabeen inay si wadajir ah u dhisaan xarun tamarta Nukliyeerka ah ee Lianyungang, Gobolka Jiangsu oo leh awood lagu rakibay 2 milyan oo kW.
Beijing iyo Moscow waxa ay ka wada shaqaynayaan sidii ay u qaabayn lahaayeen “duni badan oo cadaalad ah”, xiriirka labada dalna waxa uu hadda marayaa heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda,” ayuu madaxweyne Vladimir Putin ku sheegay maqaal uu soo saaray ka hor booqashadiisa. Dhigiisa Shiinaha, Xi Jinping, oo ku wajahan caasimadda Ruushka.
Beijing iyo Moscow waxa ay ka wada shaqaynayaan sidii ay u qaabayn lahaayeen “duni badan oo cadaalad ah”, xiriirka labada dalna waxa uu hadda marayaa heerkii ugu sarreeyey ee taariikhdooda,” ayuu madaxweyne Vladimir Putin ku sheegay maqaal uu soo saaray ka hor booqashadiisa. Dhigiisa Shiinaha, Xi Jinping, oo ku wajahan caasimadda Ruushka.
Labada waddan waxay ku mashquulsan yihiin qaabeynta “adduunyo badan oo isku dhafan,” ayuu yiri Putin, isagoo amaanay dadaallada caalamiga ah ee Beijing ee Eurasian ee hoos yimaada Beijing’s Eurasian international efforts under the One Belt, One Road Initiative, iyo sidoo kale Hindisaha Amniga Caalamiga ah ee Shiinaha, odoroska dhammaystiran, iskaashi, iyo ammaan waara.
“Dunidu maanta waxay ku socotaa isbeddello qotodheer oo aan la arki karin qarniga,” Xi ayaa ku qoray maqaal uu ku daabacay Rossiyskaya Gazeta. “Habka taariikhiga ah ee nabadda, horumarka iyo iskaashiga guul-guuleysiga waa mid aan la joojin karin. Isbeddellada jira ee isku-dhafka adduunka, caalimaynta dhaqaalaha iyo dimoqraadiyadda weyn ee xiriirka caalamiga ah waa kuwo aan laga noqon karin.
Dalalkaan iyagoo isku haaya muran xaduudo ayay haddana danahooda qaran ka shaqeeyeen, waxaana taasi ugu wacan tartanka ay kula jiraan dalalka reer galbeedka oo iyaga raba inay dunida hoggaanka u hayaan.
